Παρακολουθήστε το video που επιμελήθηκε και δημιούργησε η ομάδα μας για το Μακεδονικό Αγώνα και το πέρασμα του Παύλου Μελά από την περιοχή των Γρεβενών.

ΑΝΔΡΟΜΑΝΑ

Παρακολουθήστε το έθιμο της "Ανδρομάνας" από τη Δεσκάτη Γρεβενών.

Ήθη και έθιμα της περιοχής μας

      Λαογραφία – Ήθη  και έθιμα της περιοχής

Στα Γρεβενά διατηρούνται  ακόμη και σήμερα αρκετά ήθη και έθιμα τα οποία προέρχονται από τα παλαιά χρόνια, στα οποία προστέθηκαν με την πάροδο των ετών και κάποια νέα . Χαρακτηριστικά είναι  τα κόλιαντα, η γουρνοχαρά ,τα ρογκατσάρια , η ανδρομάνα (στην περιοχή της Δεσκάτης) καθώς και η γιορτή μανιταριού.

Τα Κόλιαντα 

Στις αρχές του Δεκέμβρη και μέχρι την 23η Δεκεμβρίου, τα νεαρά αγόρια ανεβαίνουν καθημερινά σε ύψωμα και αναγγέλλουν τη Γέννηση του Χριστού φωνάζοντας «κόλιαντα» (κάλαντα). Την παραμονή των Χριστουγέννων, τα παιδιά λένε τα κάλαντα κρατώντας τον «τουρβά» (σάκο), για να βάλουν μέσα τα δώρα (ψωμάκια, ξηρούς καρπούς) που θα λάβουν από τους νοικοκυραίους, και τις «τσουμπανίκες» (κοντάρια με στρογγυλή απόληξη). Η τσουμπανίκα χρησίμευε για το ανακάτεμα, το «σιούμπισμα», της φωτιάς στα σπίτια που επισκέπτονταν. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, τραγουδούσαν «Κόλιαντα μπάμπω μ’ κόλιαντα, κι εμένα μπάμπω μ’ κλούρα, κι εμένα την τρανύτερη και τώρα και του χρόνου. Κι αν δε μας δώσεις κόλιαντα δώσ’ μας ένα σιουτζιούκι, να’ ναι τρανό, να’ ναι χοντρό, να’ ναι ζαχαρωμένο. Κι αν δεν έχεις κι σιουτζιούκι, δώσ’ μου τη θυγατέρα σ’ να τη φιλώ, να την τσιμπώ να μι ζισταίν’ τα βράδια».

Γουρνοχαρά 

            Την ημέρα των Χριστουγέννων, τελείται στα χωριά των Γρεβενών το σφάξιμο του γουρουνιού. Οι οικογένειες έτρεφαν καλά τον χοίρο ώστε να παχύνει και να έχει πολύ κρέας. Η σφαγή και το γδάρσιμο του ζώου γινόταν από έμπειρα άτομα γιατί το δέρμα του σφαγίου έπρεπε να διατηρηθεί λείο για να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια στη κατασκευή «γουρουνοτσάρουχων» (παπουτσιών). Το κομμένο σε κομμάτια κρέας το έβραζαν με πράσα και μπαχαρικά και έφτιαχναν λουκάνικα. Το λίπος (το παστό) το έλιωναν και το διατηρούσαν σε δοχεία για όλο το χρόνο. Πολλές φορές έβαζαν μέσα στο λιωμένο λίπος (λίγδα) κομμάτια βρασμένου κρέατος (καβουρμάς) και το κρατούσαν μέχρι το καλοκαίρι. Με το κεφάλι και τα πόδια του χοίρου έφτιαχναν πατσά.

Ρουγκουτσάρια

Το έθιμο ρογκατσάρια ή ρουγκουτσάρια, που αναβιώνει την Πρωτοχρονιά, έχει τις ρίζες του στην εποχή της τουρκοκρατίας. Τα αγόρια του χωριού μεταμφιέζονται σε γυναίκες (μπούλες) και σε τσολιάδες (καπεταναίους). Άλλες αμφιέσεις που είναι διαδεδομένες είναι αυτές του ιερέα (με ράσο και βασιλικό στο χέρι), του ρουγκουτσάρη (βάφεται μαύρος και φοράει κουδούνια) και της νοσοκόμας. Οι καπεταναίοι ενοχλούν με πειράγματα τις γυναίκες, χορεύουν, τραγουδούν ( «Άγιος Βασίλης έρχεται Γενάρης ξημερώνει, Βασίλη μ' πόθεν έρχεσαι, και πόθεν κατεβαίνεις. Από τα ξένα έρχομαι και στα δικά σας πάω ...») και επισκέπτονται τους νοικοκυραίους. Οι χωρικοί τους προσφέρουν κρέας, λουκάνικα, κρασί, τα οποία τα μαγειρεύουν και τα τρώνε το βράδυ στο γλέντι.

Η «Ανδρομάνα» 

             Πρόκειται για ένα σπάνιο έθιμο που αναβιώνει στη Δεσκάτη Γρεβενών την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα. Η «Ανδρομάνα» συμβολίζει την Παναγία, που υπέφερε με τον θάνατο του γιού της, αλλά και την Άνοιξη, την αναγέννηση της φύσης. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στη τουρκοκρατία. Στη κεντρική πλατεία του χωριού, 20 άτομα χορεύουν κυκλικά αργούς παραδοσιακούς χορούς. Τα τραγούδια (πχ. «τα Λειβάδια») αναφέρονται στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς και στο πόθο για την λευτεριά. Στο τέλος, χορεύεται η Ανδρομάνα, ένας γρήγορος, εύθυμος χορός, από άνδρες που σχηματίζουν μια ανθρώπινη πυραμίδα. Έξι άνδρες σηκώνουν στη πλάτη τους 5 άνδρες και αυτοί με τη σειρά τους 4 άνδρες και άλλοι 3 στη κορυφή της πυραμίδας. Κατά τη διάρκεια του χορού της Ανδρομάνας, τραγουδιέται το «ώρα καλή σου Πασχαλιά και τώρα και του χρόνου ...» και οι συμμετέχοντες αποχαιρετούν με τον τρόπο αυτό το Πάσχα.

Πανελλήνια Γιορτή Μανιταριού 

            Προς τα τέλη του Αυγούστου, στις όχθες του Βενέτικου ποταμού πραγματοποιείται για ένα τριήμερο η Πανελλήνια Γιορτή Μανιταριού. Σκοπός της γιορτής είναι η ανταλλαγή γνώσεων, εμπειριών και η δοκιμή ποικίλλων γεύσεων μανιταριού. Η γιορτή διοργανώνεται από τον Σύλλογο "Μανιταρόφιλοι Δυτικής Μακεδονίας" και χρηματοδοτείται από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών. Στο χώρο λειτουργούν ταβέρνα, αναψυκτήριο, παιδότοπος, εργαστήρι μυκητογνωσίας, παζάρι τοπικών προϊόντων, εκθέσεις… κλπ. Οι επισκέπτες και οι κατασκηνωτές μπορούν να κάνουν ιππασία, κολύμπι, λασπόλουτρα, κανό κατά μήκος του ποταμού, ποδήλατο βουνού, αναρρίχηση, τοξοβολία. Μπορούν επίσης να δοκιμάσουν μανιταρογεύσεις, να δούνε στο μικροσκόπιο μανιτάρια στο εργαστήρι μυκητογνωσίας, να παρακολουθήσουν μουσικές συναυλίες. Το βράδυ ανάβει τεράστια φωτιά στο κέντρο της εκδήλωσης και πραγματοποιείται ολονυκτία με χορούς και τραγούδια υπό το φώς των αστεριών.

Πηγή: (πηγή : Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών)

Κωνσταντίνος Ταλιαδούρης

Ο Κωνσταντίνος Ταλιαδούρης

Ο Κωνσταντίνος Ταλιαδούρης (Σκοπός, Ανατολική Θράκη 1893[1] - Θεσσαλονίκη, 26 Σεπτεμβρίου 1978) ήταν Έλληνας κτηματίας και βουλευτής.

Σταδιοδρομία

Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Γρεβενών[1] (πληρεξούσιος στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση) το έτος 1923 ενώ κατά διαστήματα επανεξελέγη βουλευτής Κοζάνης (1950, 1956, 1961, 1963, 1964).

Ο πολιτευτής από την Κοζάνη, διετέλεσε υπουργός Βορείου Ελλάδος κατά το διάστημα 19 Φεβρουαρίου 1964 έως τις 6 Ιανουαρίου 1965. Εξαιτίας της προσφοράς του στήθηκε προτομή στην κεντρική πλατεία των Γρεβενών και προς τιμήν του, δόθηκε το όνομα του σε δρόμο της πόλης (οδός Κων/νου Ταλιαδούρη).

Η προτομή του βρίσκεται και στην πλατεία του Νέου Σκοπού Σερρών, καθώς ως τέως υπουργός ανέλαβε τα έξοδα για την ανέγερση ολόκληρου του 2ου ορόφου στο δημοτικό κτίριο "Ορφέας" που στεγάζει τη Βιβλιοθήκη-Αναγνωστήριο του χωριού και η οποία εγκαινιάστηκε στις 26 Μαΐου 1966.

Λίγο πριν πεθάνει ανέγειρε με δικά του έξοδα πτέρυγα μαιευτικής κλινικής στο νοσοκομείο των Γρεβενών. Ο Κώστας Ταλιαδούρης απεβίωσε έπειτα από ασθένεια, το 1978 και κηδεύτηκε από τον ιερό ναό της Αχειροποίητου, στη Θεσσαλονίκη, στις 26 Σεπτεμβρίου 1978.

Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%A4%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B7%CF%82

Ένα σπάνιο κινηματογραφικό ντοκουμέντο από τους αδερφούς Μανάκια

ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΑΝΑΚΙΑ

Αδελφοί Μανάκια 

Οι Αδελφοί Μανάκη: Ο Ιωάννης (Γιαννάκης) (1878–1954) και ο Μιλτιάδης (Μίλτος) (1882–1964) Μανάκης ή Μανάκιας είναι οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές στα Βαλκάνια. Γεννήθηκαν στην Αβδέλλα Γρεβενών 18 Μαΐου 1878 και 9 Σεπτεμβρίου 1882

Σε αντίθεση με τον Μίλτο όπου έζησε στην Αβδέλλα ο Γιαννάκης φοίτησε στο γυμνάσιο του Μοναστηρίου για να πάρει το δίπλωμα του δασκάλου και του ζωγράφου (στην ιχνογραφία και καλλιγραφία). Το 1898 ο Γιαννάκης άνοιξε φωτογραφικό στούντιο στα Ιωάννινα ενώ παράλληλα εργαζόταν ως καθηγητής καλλιγραφίας και ζωγραφικής σε σχολείο. Αργότερα ο Μίλτος μαζί με την βοήθεια του αδελφού του έγινε φωτογράφος και στη συνέχεια κινηματογραφιστής. Το 1905 αγοράζουν από το Λονδίνο μια κινηματογραφική μηχανή Urban Bioscope με σειριακό αριθμό 300 και αρχίζουν να κινηματογραφούν διάφορα θέματα καθημερινής ζωής. Έτσι το 1905 οι Μανάκηδες γύρισαν την πρώτη κινηματογραφική ταινία τεκμηρίωσης στα Βαλκάνια με πρωταγωνίστρια την γιαγιά τους κυρά-Λουκία Μανάκη η οποία έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό. Το 1904 οι αδελφοί Μανάκη μετακομίζουν στο Μοναστήρι το οποίο την εποχή εκείνη ήταν κέντρο πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα Βαλκάνια. Το 1905 ανοίγουν το διάσημο "Ατελιέ καλλιτεχνικής φωτογραφίας" του Μοναστηρίου. Το 1906 μετά από πρόσκληση του Βασιλιά Καρόλου I, λαμβάνουν μέρος σε μια διεθνή φωτογραφική έκθεση στα Σινάϊα της Ρουμανίας όπου κερδίζουν το Χρυσό Μετάλλιο. Το 1911 γίνονται οι φωτογράφοι του Οθωμανού Σουλτάνου και το 1929 του Σέρβου Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ Καραγιώργεβιτς.

Επιδόθηκαν σε διάφορες μαγνητοσκοπήσεις υπό μορφή ντοκυμαντέρ, σε όλη τη Μακεδονία. Τα θέματά τους περιελάμβαναν κυρίως καθημερινές ασχολίες, αλλά και αγωνιστές (από την Ελληνο-Βουλγαρο-Οθωμανική διαπάλη στη Μακεδονία, έως τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) και κρατούμενους. Κινηματογράφησαν επίσης γεγονότα όπως η επανάσταση των Νεότουρκων (1908), και η επίσκεψη του Σουλτάνου Μεχμέτ Ε΄ στο Μοναστήρι.

Από το 1921, διατηρούσαν κινηματογράφο, στην πόλη του Μοναστηρίου, που όμως το 1939 κάηκε σε πυρκαγιά. Το 1941, ο Μιλτιάδης μετεγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Λίγο πριν τον θάνατό του, ο Μίλτος χάρισε όλες τις φωτογραφίες του στο Κρατικό Αρχείο της ΠΓΔΜ. Το Αρχείο στο Μοναστήρι έλαβε 17,854 φωτογραφίες και 2,000 μέτρα ανεμφάνιστου κινηματογραφικού φιλμ, το οποίο εμφάνισε και το μετέφερε για να διασωθεί σε φιλμ 35mm (1955) και σήμερα βρίσκεται στην Ταινιοθήκη στα Σκόπια. Ένα μικρό αρχείο, διαθέτει και το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών[5].

Πηγή:  Βικιπαίδεια,  ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΙΑΚΑΣ

Θεόδωρος Ζιάκας

Θεόδωρος Ζιάκας (Μαυρονόρος Γρεβενών 1798 - Αταλάντη 1882) ήταν οπλαρχηγός από παλιά οικογένεια κλεφτών και αρματολών, που πολέμησε στην Ελληνική επανάσταση του 1821 και στις επαναστάσεις της Μακεδονίας του 1854 και του 1878. Πατέρας του ήταν ο γερο-Ζιάκας (Γεώργιος Ζιάκας) (1730 - 1810), πρωτοπαλίκαρο κατά το 1750 του λήσταρχου και αρματολού Ντελή - Δήμου της επαρχίας των Γρεβενών επί Κουρτ Πασά. Όταν σκοτώθηκε το 1780, τον διαδέχτηκε στο αρματολίκι ο γιος του, Θεόδωρος.

Το 1826, ο Μεχμέτ αγάς των Γρεβενών μαζί με την οικογένεια των Μακραίων επιτέθηκε εναντίον της οικίας των Ζακαίων. Σε αντίθεση με τον αδερφό του, Γιαννούλα, που σκοτώθηκε στη μάχη, ο Θεόδωρος κατάφερε να σωθεί και να καταφύγει στην ελεύθερη Ελλάδα. Εκεί δεν έμεινε για πολύ, καθώς δυο χρόνια μετά επέστρεψε στην επαρχία Γρεβενών και ανέλαβε την αρχηγία στο αρματολίκι. Ο Ζιάκας μετέφερε το λημέρι του από τα Γρεβενά στην Πίνδο, στην ορεινή Βάλια Κάλντα.

Ο Θεόδωρος Ζιάκας οργάνωσε κατά το 1854 την εξέγερση της Δυτικής Μακεδονίας κατά των Τούρκων. Στη μάχη του Σπηλαίου Γρεβενών, αμέσως μετά τη μάχη στο σημερινό Καρπερό Γρεβενών, το Μάιο του 1854, ο Θεόδωρος Ζιάκας αντιμετώπισε κατά τις μέρες 28 Μαΐου-1 Ιουνίου του 1854 με 300 άνδρες 12.000 Τουρκαλβανούς με επικεφαλής τον Αβδή Πασά.

Στη μάχη αυτή ο Θεόδωρος Ζιάκας αντιστάθηκε στους πολύ περισσότερους αντιπάλους για πολλές μέρες. Όταν τα πολεμοφόδια τελείωσαν, έδωσε εντολή ν' αδειάσουν τα βαρέλια του κρασιού που υπήρχαν στο χωριό, όπου υπήρχαν σημαντικές καλλιέργειες αμπελιών, να τα γεμίσουν με πέτρες και να τ' αφήσουν από ψηλά να κατρακυλήσουν προς τη μεριά των εχθρών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν πολλοί απ' αυτούς. Συνέχισε να πολεμά, αλλά όταν η κατάσταση είχε αρχίσει να δυσχεραίνει, αποδέχτηκε τη μεσολάβηση των ξένων διπλωματών και κατόρθωσε να μεταφέρει 1.000 γυναικόπαιδα στην ελεύθερη Ελλάδα (Λαμία).

Ο Θόδωρος Ζιάκας, ο οποίος έζησε στη συνέχεια στη Λαμία, πέθανε το 1882 στην Αταλάντη σε ηλικία 84 χρονών.

Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%96%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CE%B1%CF%82